منطقه طلایی مدیریت

چگونه مركز رشد ريسك راه‌اندازي يك كسب‌وكار را كاهش مي‌دهد؟

چگونه مركزرشد ريسك راه‌اندازي يك كسب‌وكار را كاهش مي‌دهد؟

نویسنده : ناصر سجادی

منبع:  آفتاب

پارک ها و مراکز رشد، یکی از ابزارهای مهم توسعه اقتصاد دانایی محور محسوب گردیده و نهادهای مختلف سیاست گذاری توسعه و تجاری سازی علوم در دنیا، به طور ویژه در صدد بومی سازی(localization) و به کارگیری این مراکز در راستای پیشبرد اهداف خود می باشند.

 

اما به راستی مراکز رشد فناوری که به عنوان حامی شرکت های کوچک و متوسط فناوری شناخته می شوند چگونه به کاهش خطرپذیری این موسسات کمک نموده و به رونق آنها منجر می شوند؟ چگونه این موسسات را برای حضور مستقل و موثر در صحنه فناوری کشور آماده می کنند؟ و چگونه صاحبان ایده را به کارآفرینی در سطح جامعه تشویق می نمایند؟ برای رسیدن به جواب این سوالات، لازم است که توضیح مختصری پیرامون مرکز رشد، ریسک (risk) ، کسب و کار (business) و راه اندازی (establish)آن ارائه گردد:

 

● مرکز رشد

 

مرکز رشد، مکانی متشکل از یک یا چند ساختمان است که واحد های فناوری نوبنیاد نظیر هسته های فناوری دانشگاهی، واحد های تحقیق و توسعه (R&D)صنایع و شرکتهای دانش بنیان (knowledge based) به صورت موقت در آنجا مستقر و مجتمع می شوند و از حمایت و پشتیبانی برخوردار می گردند. مرکز رشد با هدایت (directing) ، راهنمایی (mentoring)و نیز ارائه خدمات پشتیبانی (support) موجبات رشد واحد های فناوری مستاجر را فراهم می آورند. (فرازمند, مهاجری, & رحیم زادگان, ۱۳۸۴)

 

علاوه بر این افزایش ضریب موفقیت واحدهای فناوری از طریق اجتماع آنها در یک محل و کاهش هزینه های آنها به کمک ارائه خدمات پژوهشی متمرکز از دیگر اهداف اصلی این مراکز به شمار می روند.

 

 

 

● کسب و کار

 

در واژه نامه آکسفورد، کسب و کار به معنی خرید و فروش و تجارت آمده است و به زبان ساده، شامل فعالیت هایی است که تولید و خرید کالاها و خدمات با هدف فروش آنها را به منظور کسب سود در بر می گیرد. (فارسیجانی & تیموریان, ۱۳۸۸) علی رغم تعاریف متنوعی که برای کسب و کار ارائه گردیده است، کسب و کارها در پنج ویژگی مشترکند که عبارت است از:

 

۱) فروش یا انتقال کالاها و خدمات برای کسب ارزش

 

۲) معامله کالاها و خدمات

 

۳) تکرار معاملات

 

۴) انگیزه سود (مهمترین و قدرتمندترین محرک در امور کسب و کار)

 

۵) فعالیت توام با ریسک

 

 

 

● کسب و کار مورد حمایت مراکز رشد

 

با توجه به اهداف و رسالت های پارک های علم و فناوری، تنها کسب و کارهایی در مراکز رشد پذیرفته و مورد حمایت واقع می شوند که دارای ایده محوری دانش بنیان با جنبه های اقتصادی باشند.

 

 

 

● راه اندازی کسب و کار(business establish)

 

معمولا چهار عامل ذیل در راه اندازی یک کسب و کار موفق دخیل می باشد:

 

▪ انگیزه:( motivation):

 

انگیزه، دلیل و محرک اصلی غلبه بر مسائل و مشکلات فراروی آدمی است و بدیهی است که انگیزه اصلی راه اندازی هر کسب و کار، کسب سود و منفعت طلبی می باشد، هر چند که شخص به این هدف نرسد. انگیزه ها ریشه در مسائل فرهنگی نیز دارند، (ثقفی, عباسی شاهکوه, & کاری دولت آبادی, ۱۳۸۷) به طو مثال در جامعه ای که فرهنگ کار و تلاش و کوشش نهادینه شده باشد، انگیزه برای تمرکز بر مسیرهای نرفته و راه اندازی فعالیت های مجدد و نوگرا بیشتر وجود دارد. فلذا در این جوامع فرصت های رشد نیز برای افراد مختلف بیشتر مهیا می شود.

 

▪ ایده: (idea)

 

داشتن ایده به معنی داشتن برنامه و روش اجرایی برای کسب درآمد می باشد. هر شخص می تواند ایده های فراوانی را در ذهن خود بپروراند ولی تنها ایده هایی می توانند ارزش اقتصادی داشته و تجاری شوند که دقیقا مبتنی بر یک نیاز واقعی بوده و به حل هوشمندانه آن مسئله کمک نمایند. بسیاری از افرادی که امروزه مدیران شرکتهای معتبر و معروفی هستند از ایده های بسیار ساده و ابتدایی ولی هوشمندانه کار خود را شروع نموده اند.

 

▪ سرمایه:(capital)

 

در نگاه اول پول، نقدینگی و اعتبار به عنوان سرمایه جلب توجه می کند ولی باید باور داشت که اینها تمام سرمایه آدمی نیستند بلکه شاید بتوان گفت تخصص، انرژی، پشتکار و خلاقیت یک فرد سرمایه اصلی اوست.

 

▪ توان انجام(capability) :

 

منظور از توان انجام، صلاحیت های اجرایی فرد یا افرادی است که قرار است یک کسب و کار را راه اندازی نمایند. آیا این افراد توانایی به کارگیری دیگران را در راستای منافع خود دارند، آیا توانایی بسیج امکانات و مدیریت بر آنها را در راستای ایده خود دارند؟ آیا توان انجام کار تیمی و بهره گیری از نظرات دیگران را دارند ،آیا توانایی پذیرش شکست های احتمالی را دارند و ... یا اینکه راه اندازی کسب و کار جدید با روحیات و خلقیات آنها سازگار نیست و توانایی های ذهنی و مدیریتی لازم را برای گام برداشتن در این مسیر ندارند.

 

 

 

● ریسک

 

در فرهنگ سرمایه گذاری هیندرث، زیان بالقوه سرمایه گذاری که قابل محاسبه است ریسک دانسته شده است. به عبارت دیگر هر پدیده ای که بتواند نتیجه حاصل از آنچه سرمایه گذار انتظار دارد را منحرف سازد ریسک نامیده می شود.

 

ریسک ها که مهمترین مانع راه اندازی کسب و کارهای نو هستند به دو نوع مالی (monetary)( نرخ ارز، نرخ سود، نقدینگی، تورم، اعتباری و ...) و غیر مالی(non monetary) (مدیریت، سیاسی، صنعت، عملیاتی، نیروی انسانی، قوانین و مقررات و ... ) تقسیم بندی می شوند و مواجهه با هر کدام از این شاخه ها، تدابیر خاصی را می طلبد.

 

به طور کلی می توان بسته به نوع و میزان ریسک، راهکارهای پرهیز از ریسک، کاهش، پذیرفتن، جبران، انتقال و یا تلفیقی از آنها را در مواجهه با ریسک ها نشان داد.

 

هدف از طرح این بحث لزوم شناخت انواع ریسک ها، در راستای آماده سازی شرکت جهت کم نمودن اثرات ناخوشایند احتمالی آنها بر روند رو به رشد شرکتهاست، چرا که ریسک ها بخشی از واقعیات فضای کسب و کار هستند و می باید برای مواجهه با آنها آموزش های لازم ارائه گردد و چون گریزی جز رویارویی با خطرات احتمالی پیش رو وجود ندارد لازم است که به مدیریت ریسکها پرداخت (Haan, Siege, & Wright, ۲۰۰۵).

 

 

 

● چگونه

 

تجربه نشان داده است بسیاری از شرکت های نوپا حتی به مرحله طفولیت نیز نمی رسند و در همان مرحله راه اندازی غیر فعال می شوند. در کشور ما بسیاری از شرکت ها، حتی برای راه اندازی یک کسب و کار ایجاد نمی شوند بلکه برای استفاده از فرصت های مقطعی(temporary opportunities) تاسیس و غیر فعال می شوند. (حدیدی, خسروی, قیومیان, & خدابنده, ۱۳۸۵) به تعبیر دیگر تعداد قابل توجهی شرکت ها به دلایل مختلف (ضعف در انگیزه، ایده، سرمایه، توان انجام) به دست انداز ریسک ها نرسیده، خود متوقف می شوند.

 

در ابتدای فعالیت، شرکتها بسیار حساس و آسیب پذیر هستند و مراکز رشد سعی می کنند با پایین آوردن هزینه راه اندازی (با ارائه خدماتی نظیر تامین فضای استقرار، ارائه خدمات دفتری، اینترنت پرسرعت و ... ) بستری را آماده کنند تا ضمن ترغیب صاحبان ایده، توان مضاعفی را در کارآفرینان در راستای پیشبرد اهداف مشترک ایجاد نمایند.

 

مراکز رشد، با ارائه خدمات خود طی سه مرحله تلاش می کنند شرکت نوپا را تقویت نمایند تا بتواند به سهم خود در بازار دست پیدا نموده و با غلبه بر ریسک های پیش رو، به نتایج اقتصادی پیش بینی شده برسد:

 

▪ مرحله اول: غربالگری(screening)

 

در گام اول مراکز رشد با انجام مصاحبه و ارائه اطلاعات به متقاضیان، تنها موسساتی را پذیرش می کنند که دارای تیم اجرایی و ایده محوری قابل دفاع باشند. البته غربالگری مختص متقاضیان پذیرش نیست و در مراحل بعدی نیز این مراکز ضمن عارضه یابی مستمر از طریق ارزیابی های دوره ای، جایگاه موسسه را در بین موسسات مشابه مرکز معین کرده و مشاوره های لازم را جهت دستیابی به استانداردهای لازم ارائه می نمایند.

 

رویکرد مراکز، همراهی با نوآوران و پیشبرد گام به گام اهداف تجاری موسسات از طریق تعامل با موسسات است ولی بدیهی است موسساتی که کارایی لازم را از خود نشان ندهند، نمی توانند از سایر خدمات مراکز رشد استفاده نمایند.

 

▪ مرحله دوم: توانمند سازی(empowerment)

 

در این مرحله موسسات از تسهیلات پایه مراکز استفاده نموده و کار خود را آغاز می کنند. از آموزش های کاربردی و مشاوره های تخصصی، از خدمات بازارسازی و بازاریابی مراکز استفاده نموده و با حضور در بازار، صاحب تجربه می شوند.

 

▪ مرحله سوم: زمینه سازی جهش

 

بعد از آنکه موسسه موفقیت های موردی کوچکی را در بازار کسب می کند، می تواند ضمن هم افزایی (synergy) با سایر موسسات مستقر در مراکز رشد از تجربیات، ظرفیت ها و امکانات آنها استفاده نماید. همچنین می تواند با بهره گیری از سایر ظرفیت ها نظیراستفاده از برخی معافیتهای مالیاتی، استفاده از تسهیلات تکمیلی مراکز، حضور در نمایشگاههای داخلی و خارجی، استفاده از کمک هزینه تبلیغات، استفاده از قابلیت های شبکه پشتیبان مراکز و ... مسیر رشد را در زمانی کوتاهتر پیموده و برای حضور موثرتر در بازار برنامه ریزی نماید.

 

 

 

● نتیجه

 

ادامه کامیابی های اقتصادی، تداوم فعالیتها و پایداری شرکتها یکی از شاخص های موفقیت مراکز رشد است و ریسک ها، مهمترین مانع تحقق این هدف محسوب می گردند.

 

راه اندازی کسب و کار همیشه مبتنی بر نگاه به آینده و در نظر گرفتن یکسری پیش فرض ها و پیش بینی ها (precaution)نسبت به آینده است و عدم اطمینان (Unreliability) ویژگی آینده است. فلذا ریسک پدیده اجتناب ناپذیری است که در مسیر ایجاد و رونق هر فعالیت جدید به وقوع پیوسته و می تواند نتایجی غیر از آنچه مطلوب بانیان آن فعالیت می باشد را به بار آورد. در این میان مراکز رشد فناوری در بستری که به مدد ارائه خدمات تخصصی و حرفه ای ایجاد می کنند، فشارهای وارده به موسسات را دفع و یا قابل تحمل تر می سازند و از این طریق به ماندگاری و اقتصادی نمودن کسب و کارهای دانش بنیان کمک می نمایند.

 

آنچه که از موسسات مراکز رشد فناوری به عنوان سازمان های کوچک نوآور، یادگیرنده و منعطف انتظار می رود آن است که زمینه را برای پذیرش ریسک در درون شرکتها مهیا ساخته و در برخورد با ریسک های گوناگون، منطقی ترین و کم هزینه ترین گزینه ها را انتخاب و اعمال نمایند و ریسک را نه فقط به عنوان چالش (challenge)، که به عنوان تهدیدی(threat) فرصت زا به امید دستیابی به یک یا چند موقعیت یا منفعت بزرگ تر به حساب آورند.

 

نباید فراموش کرد که هر چند مراکز رشد نقش پرورش دهنده(breeder) را برای موسسات بازی می کنند ولی معجزه گر نیستند و تا زمانی که از یک سو شرکت قابلیت های خود را مرتبا بهبود نبخشد و از سوی دیگر فضای کسب و کار فضایی سالم و سازنده نباشد، نمی توان انتظار انجام کارهای اصولی و پایدار علمی و اقتصادی را داشت.

 

منابع: Haan, P. H., Siege, D. S., & Wright, M. (۲۰۰۵). Science parks and incubators:observations, synthesis and future research. Journal of Business Venturing , ۲۰, ۱۶۵–۱۸۲. ثقفی, ف., عباسی شاهکوه, ک., & کاری دولت آبادی, ا. (۱۳۸۷). چارچوب فرآیندی راهبری نوآوری در سازمان ها. رشد فناوری فصلنامه تخصصی پارکها و مراکز رشد , ۲۲, ۲۱ ۳۲. حدیدی, ک., خسروی, ح., قیومیان, ع., & خدابنده, ل. (۱۳۸۵). آسیب شناسی مراکز رشد و پارکهای فناوری ایران دربرقراری ارتباط مابین دانشگاه و صنعت. هفتمین کنگره سراسری همکاریهای دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی. اصفهان. فارسیجانی, ح., & تیموریان, م. (۱۳۸۸). بررسی عوامل موفقیت انتقال تکنولوژی برای رسیدن به کلاس جهانی. چشم انداز مدیریت , ۳۲, ۱۵۱ ۱۶۸. فرازمند, ع., مهاجری, آ., & رحیم زادگان, ک. (۱۳۸۴). نقش مراکز رشد در حمایت از ایده محوری و طرح های تحقیقاتی و تأثیر آن در روند رشد موسسات نوپا ، مطالعه موردی: شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان. دومین همایش پارکها و مراکز رشد علم و فناوری. علی اصغر قیومی/ مدیر مرکز رشد ابرکوه سید ناصر سجادی/مدیر مرکز رشد طبس         

 

• < قبلی
• بعدی >