منطقه طلایی مدیریت

روش های تامین مالی برای شرکت های کار آفرینی نوپا

روش های تامین مالی برای شرکت های کار آفرینی نوپا

نویسنده :علی مشدیی     

منبع :خانه کارآفرینان ایران ( www.karafariny.com)

تامین مالی مناسب یکی از مشکلترین و پیچیده ترین عناصر در فرآیند راه اندازی کسب و کارهای کارآفرینانه است که نقش بسیار مهمی را در راه اندازی و توسعه کسب و کارهای کارآفرینانه بر عهده دارد. روش های متعدد و رویکردهای متنوعی که در حوزه تامین مالی کارآفرینانه وجود دارد، انتخاب ها و تصمیمات متعددی را در اختیار کارآفرینان قرار می دهد که خود می تواند موجبات پیچیدگی بیشتر این فرآیند گردد .

در این مقاله سعی بر آن است تا با مرور تئوریها، روش ها و مفاهیم تامین مالی کارآفرینانه ، ریسک ها و ارائه مفاهیم مهندسی مالی گامی در جهت افزایش درک مالی کارآفرینان و انتخاب روش های بهتر و مفیدتر برداشته شود.

 

علاوه بر آن :

 

اهمیت سرمایه گذاری در دستیابی به توسعه پایدار در سطح کلان و نقش آن جهت افزایش اشتغال وکاهش بیکاری در سطح خرد ، بیش ا ز گذشته آشکار شده است و توجه ویژه ای را طلب نموده است .

 

با وجود ریسک درفرآیند سرمایه گذاری و تدوین برنامه های اجرایی مرتبط با آن ، می بایست به خطر سرمایه گذاری توجه نمود.این موضوع زمانی با اهمیت تر خواهد شد که به چالشهای محیطی مرتبط با سرمایه گذاری توجه کرد ، سرمایه گذاران ومدیران و برنامه ریزان ، دست اندرکاران سرمایه گذاری ، جهت اتخاذ تصمیمات آگاهانه ، می بایست باروشها و متدهای مؤثر بر این فرآیند آشنا شوند و آن را در تصمیمات خود

 

لحاظ نمایند . مهندسی مالی ازجمله روشهای نوین در امور مالی است که بر پایه مفروضات عملی ریاضی یا با بکارگیری اصول علمی در حل مسایل مربوطه در تصمیم گیری مؤثر است ، در حقیقت مهندسی مالی عبارت از هر نوآوری در ارائه ابزارهای سرمایه گذاری و مدیریت ریسک ناشی از این سرمایه گذار ی تعریف می شود.

 

در کشور ما نیز چالش های زیادی در این رابطه وجود دارد که لازم است شناسایی و راهکار های لازم کاربردی و اجرایی در مورد آنها تدوین و به اجرا گذاشته شود .

 

 

 

● مقدمه

 

کسب منابع مالی برای یک شرکت کارآفرین بسیار ساده بوده و شبیه به یک معامله فروش است. مخاطبین شما چیزی دارند که شما می خواهید و آن پول است و شما چیزی دارید که آنها می خواهند و آن سهم یا قسمتی از رشد بالقوه موسسه شما است. در تمامی مبادلات فروش ، کلید اساسی ، تعیین قیمت درست و انعقاد قرارداد فروش است.

 

جهت انجام موفقیت آمیز این عمل شما باید ذهنیات بازاریابی مالی خود را توسعه دهید ، همانطور که شما برای فروش محصولات و خدمات خود نیاز به یک برنامه بازاریابی دارید، برای تامین مالی شرکت خود نیز به یک برنامه تامین مالی نیازمند هستید و این به این معنی است که شما طرح کسب و کاری آماده کرده و توسعه دهید که به صورت شفاهی بتوانید به خوبی از آن دفاع کرده و بر اساس آن یک برنامه بازاریابی که انعقاد فروش را تضمین نماید ، توسعه دهید .

 

طرح کسب و کار به شما نشان می دهد که چه مقدار پول نیاز دارید، چه مقدار از آن را باید قرض کنید و چه مقداری را به صورت سهام دریافت کنید ، و در چه مرحله یا دوره زمانی به تحقق چه اهدافی جهت اجرای برنامه نیاز دارید.

 

برای شرکت هایی که در مرحله شکل گیری هستند، اکثرا باید از پول خانواده و دوستان استفاده کرد و سپس با رشد شرکت به سمت سرمایه گذاران رسمی تر مانند سرمایه گذاران مخاطره پذیر روی آورد.

 

مشخصه های اساسی تامین مالی کارآفرینانه عبارتند از دوره های متنوع، ابعاد متفاوت و مهم، رویکردهای

 

روش شناسی متفاوت و گستردگی حوزه مشکلی که این تحقیقات بر روی آنها تاکید می کنند .

 

بکارگیری رویکردهای متفاوت از چشم اندازهای مختلف در این حوزه، تجربه و جستجو، موجب فرموله نمودن فرصت ها و یافتن پاسخ هایی برای پرسش هایی شده است که همواره در این حوزه وجود داشته اند.

 

این پرسش ها و پاسخ ها، فرصت های جدیدی را برای گفتگو و مباحثه در این حوزه بین دانشجویان و محققین و بین گروهی که این تحقیقات را مفهوم سازی می کنند و گروهی که فهرست های تحقیقی را توسعه می دهند، به وجود آورده است.

 

 

 

● منابع تامین مالی به صورت سهام

 

▪ منابع شخصی کارآفرینان :

 

نخستین منبع برای تامین مالی شرکت های جوان ، سرمایه گذاری خود کارآفرین است که آن کسب و کار را راه اندازی می کنند ، مقدار این نوع تامین مالی حدود چند ده هزار دلار بیشتر نیست، اما در مواقعی که کارآفرینان با موفقیت کسب و کاری را راه اندازی کرده باشند ، می تواند بخش مهمی از تامین مالی شرکت را شامل شود ، این منابع می توانند در مرحله راه اندازی از ذخیره شخصی یا قرض های فردی تامین به شکل کار کردن کمتر از قیمت شوند ، کارآفرین می تواند این منابع را از طریق سهام مطبوع واقعی پرداخت کند ، این نوع سرمایه گذاری می تواند از طریق سایر کارکنان نیز انجام شود : پس اندازها ، کارت های اعتباری، فروش دارایی ها و ضمانت ها نیز از جمله مهمترین روش های تامین مالی شخصی می باشند.

 

▪ منابع مالی دوستان و خانواده :

 

دوستان و خانواده نیز معمولا دومین منبع ، جهت تامین مالی شرکت های جوان بعد از خود کارآفرین می باشند ، توانایی تامین مالی دوستان و خانواده برای کارآفرینان جهت سرمایه گذاریهای سازمان یافته بعدی به عنوان یک پیش نیاز عمل می کند ، توانایی متقاعد کردن دوستان و خانواده برای سرمایه گذاری موجب ایجاد تعهد برای کارآفرینان شده و آنها را مجبور می کند که تنها بر روی فرصت های سرمایه گذاری باکیفیت

 

سرمایه گذاری کنند، میزان سرمایه گذاری دوستان و خانواده نیز معمولا حول و حوش چند ده هزار دلار خواهد بود ، این افراد به این دلیل حاضر به سرمایه گذاری می شوند که به شما و ایده شما اعتماد دارند.

 

▪ سرمایه گذاران مالک پیشتازان :

 

ـ سرمایه گذاران مالک افراد ثروتمندی هستند که پول های خود را به صورت مستقیم به عنوان هسته اصلی

 

ـ سرمایه گذاری کسب و کارهای جوان در مراحل ابتدایی توسعه، سرمایه گذاری می کنند .

 

ـ بیشتر افراد دریافت سرمایه از سرمایه داران مالک را به دریافت سرمایه از سرمایه گذاران مخاطره پذیر ترجیح می دهند . اما میزان سرمایه گذاری سرمایه گذاران مالک بسیار اندک بوده و بین یکصد هزار دلار تا پانصد هزار دلار می باشد .

 

▪ کارکنان :

 

بعضی از کارآفرینان ممکن است از سرمایه های کارکنان خود در قالب بدهی و یا سهام جهت سرمایه گذاری استفاده کنند.

 

▪ سرمایه گذار مخاطره پذیر شرکتی :

 

سرمایه گذار مخاطره پذیر شرکتی تابعی از یک شرکت بزرگ است که به سرمایه گذاری مخاطره پذیر مبادرت می کند .

 

صندوق های سرمایه گذاری شرکت، سرمایه گذاری های غیرمستقیم از طریق صندوق های سرمایه گذاری مخاطره پذیر غیرمستقیم ، و یا حق مالکیت ها و اتحادهای استراتژیک با شرکت های در حال راه اندازی، وارد عمل می شوند. البته اکثر این سرمایه گذاری ها، سرمایه گذاریهای خود را اغلب در قالب های صندوق سرمایه گذاری مستقیم با احتساب مالکیت یا اتحاد انجام می دهند .

 

تحقیقات تجربی دو دلیل اصلی جهت عدم علاقه مندی کارآفرینان به این نوع سرمایه گذاری نشان می دهند

 

مشکلات ساختاری خود برنامه ها

 

تعارض بین علاقه مندی های سرمایه گذاران شرکتی و شرکت کارآفرین

 

اگر شرکت سرمایه گذار دریابد که شرکت مخاطره پذیر جدید در آینده به رقیبی برای خودش تبدیل خواهد شد ، سرمایه گذاری بر روی طرح مربوطه را رد خواهد کرد.

 

سرمایه گذاران شرکتی تمایل دارند که کسب و کارهای مخاطره پذیر را به سمتی راهنمایی کنند که برای آنها سود بیشتری در پی داشته باشد و در این راستا به علاقه مندی های کارآفرینان کاری ندارند، به همین دلیل اکثر کارآفرینان ترجیح می دهند که سرمایه خود را از محل سرمایه گذاران مخاطره پذیر مستقل تهیه کنند.

 

▪ سرمایه گذاران مخاطره پذیر مستقل :

 

سرمایه گذار مخاطره پذیر مستقل، یک شریک مالی در شرایطی است که ریسک نسبی وجود داشته و شرکت ها معمولا جدید و توسعه یافته می باشند ، تحقیقات بسیاری در مورد رابطه بین سرمایه گذار مخاطره پذیر و کارآفرینان انجام شده است.

 

متداولترین شکل سرمایه گذاری مخاطره پذیر در اروپا و آمریکا مشارکت محدود با تعداد اندکی از کارکنان حرفه ای ، تعداد اندکی شرکای عمومی و تعدادی اندکی شریک خصوصی است.

 

شرکت های سرمایه گذاری مخاطره پذیر به یک شریک عمومی در سرمایه گذاری ها تبدیل شده و سپس واحدهایی از این سرمایه گذاری را با نرخ بهره مشخص به افراد ثروتمند می فروشند ، شرکت سرمایه گذار مخاطره پذیر عموما این سرمایه گذاری ها را مدیریت می کند در حالی که شرکای محدود نقشی در مدیریت سرمایه گذاریها ندارند.

 

جبران خدمات سرمایه گذاران مخاطره پذیر به دو صورت اتفاق می افتد. بعد ثابت که به صورت سالانه و به مقدار ۱ تا ۳ درصد سرمایه به شرکای محدود پرداخت می گردد .

 

▪ بانک های سرمایه گذاری :

 

این بانک ها به عنوان آژانس ها و یا مشاورین مالی خدمت می کنند ، می توانند از منابع متفاوت پول فراهم آورند می توانند ساختارهای سرمایه مجردی را ایجاد کنند ، می توانند شرکای استراتژیک موثری را پیدا کنند ، مبادله کنندگان بسیار باتجربه ای می باشند.

 

▪ بانک های سوداگر :

 

بسیار شبیه به بانک های سرمایه گذاری هستند با این تفاوت که بیشتر، پول های خود را عرضه و سرمایه گذاری می کنند.

 

▪ شرکا / اتحادهای استراتژیک :

 

این اتحادها ، می تواند شامل اتحاد در حوزه حق امتیازهای پیشرفته، تحقیق و توسعه، تولید، توزیع، سهم بازار و ضمانت دیون باشد.

 

 

 

● منابع تامین مالی به شکل بدهی

 

▪ بانک ها پس اندازها و وام ها اتحادیه های اعتباری :

 

این نهادها معمولا وام های کوتاه مدت و یا میان مدت اعطا می کنند ، این نهادها یا سرمایه در گردش را تامین می کنند که نیاز به تضمین از طریق سهام دارند ، یا خطوط اعتباری اعطا می کنند که نیاز به ضمانت فردی دارند و یا حسابهای قابل دریافت اعطا می کنند که نیاز به تضمین کارخانه و یا دارایی ها دارند.

 

▪ شرکت های تامین مالی تجاری :

 

وام دهندگانی که از دارایی های شرکت برای تضمین استفاده کرده و بسیار تهاجمی تر از بانک ها می باشند، این موسسات فرآیند پردازش سریعتری داشته و نرخ بهره های بالاتری طلب می کنند ، شیوه تامین مالی آنها اغلب به صورت حساب های قابل دریافت و یا تامین مقداری از موجودی ها می باشد.

 

▪ شرکت های لیزینگ :

 

این شرکت ها، تجهیزات و یا مایحتاج شرکت ها را به صورت اقساطی واگذار می کنند.

 

▪ منابع دولتی :

 

عبارت است از منابعی که دولت در حوزه خاص شرکت و جهت حمایت از آن اعطا می کند.

 

▪ عرضه کنندگان :

 

عرضه کنندگان نیز می توانند از طریق برنامه های خاص اعتباری و تخفیفی خود به عنوان یک منبع تامین مالی برای شرکت عمل کنند.

 

▪ نکته کلیدی : راز موفقیت تامین مالی کارآفرینانه در ترکیب است ، ترکیب بدهی و سهام و دوره های زمانی متفاوتی که یک موسسه پشت سر می گذارد.

 

▪ منابع غیر رسمی تامین مالی مخاطره پذیر :

 

سازمان نظارت جهانی ، دو منبع مهم غیر رسمی برای تامین مالی کسب و کارهای مخاطره پذیر شناسایی کرده است : که عبارتند از خانوده و سایر افراد از جمله سرمایه گذاران مالک.

 

سرمایه گذاران مالک عبارت است از افراد بسیار ثروتمندی که پول های خود را به همراه وقت و سرمایه به صورت مستقیم بر روی شرکت هایی سرمایه گذاری می کنند که با موسس آن ارتباط فامیلی نداشته و امید کسب سود دارند ، با توجه به این تعریف ویژگی های سرمایه گذاران مالک عبارت است از:

 

افراد ثروتمندی هستند.

 

پول خود را سرمایه گذاری می کنند.

 

سرمایه گذاری خود را به صورت مستقیم و بدون واسطه انجام می دهند.

 

علاوه بر پول، تجربه و وقت خود را نیز در اختیار شرکت قرار می دهند.

 

این سرمایه گذاران معمولا پول خود را بر روی شرکت هایی سرمایه گذاری می کنند که غیر سهامی هستند.

 

هدف آنها از سرمایه گذاری کسب سود می باشد.

 

سه نوع از سرمایه گذاران مالک در طی تحقیقات شناسایی شده اند که عبارتند از :

 

الف) مالکین کارآفرین:

 

این سرمایه گذاران بیشترین حجم و تعداد سرمایه گذاری را انجام داده و با تجربه ترین و پولدارترین سرمایه گذاران هستند ، معیار اساسی سرمایه گذاری آنها شخصیت فرد کارآفرین می باشد. در ضمن این نوع سرمایه گذاران، بسیار مشتاقند که خارج از حوزه تجربه خود نیز سرمایه گذاری کنند ، آنها دوست ندارند که در عملیات مدیریتی روزانه شرکت هایی که در آنها سرمایه گذاری کرده اند، دخالت داشته باشند.

 

ب) مالکین جستجوگر درآمد:

 

سرمایه گذاران کمتر ثروتمند ، کمتر فعال و سرمایه گذارانی که کمتر علاقه نشان می دهند ، آنها تمایل به سرمایه گذاری بر روی صنایع مشابه و داشتن یک نقش رسمی در مدیریت شرکت مورد سرمایه گذاری دارند.

 

ج) مالکین حداکثر کننده ثروت :

 

اغلب این سرمایه گذاران افرادی هستند که خود ثروت خود را ایجاد کرده اند و بیشتر به بازده مالی توجه داشته و در صنایعی سرمایه گذاری می کنند که خود در آن تجربه شخصی داشته و بسیار تمایل دارند که یک موقعیت تمام وقت در مدیریت کسب و کار مورد سرمایه گذاری بر عهده داشته باشند.

 

 

 

● انواع تامین مالی کارآفرینانه با توجه به دوره عمر کسب و کار :

 

شرکت های کارآفرینانه در طی مراحل مختلف به دنبال تامین مالی و سرمایه جهت ادامه حیات خود می باشند.

 

کارآفرینان با تجربه در می یابند که تامین مالی شرکت های آنها به صورت مرحله ای می باشد و آنها باید در شناخت آخرین روندهای تامین مالی انعطاف پذیر باشند، بعضی از شرکت هایی که در مراحل نخستین قرار دارند ، فکر می کنند که آنها می توانند به صورت موفق جریان نقدی کافی در دوره های کوتاه مدت ایجاد کنند، بنابراین ممکن است از روش های تامین مالی اشتباهی استفاده کنند.

 

در مرحله راه اندازی کارآفرینان معمولا به دنبال منابع مالی خصوصی هستند. در این مرحله کارآفرینان معمولا از منابع مالی خود، دوستان، خانواده و منابع حمایتی دولت استفاده می کنند.

 

در مرحله اول یا تولید، کارآفرینان ممکن است از وام های بانکی، شرکت های لیزینگ، و مشارکت های تحقیق و توسعه (جهت توسعه فزاینده محصول)استفاده کنند. در این مرحله معمولا مشارکت های استراتژیک با مشتریان، عرضه کنندگان و تولیدکنندگان بالقوه ایجاد می شود.

 

کارآفرینان در مرحله بعدی که مرحله دوم یا مقیاس کامل نامیده می شود و در طی آن به توسعه بازار خود

 

می پردازند، تزریقات مالی دیگری نیز دریافت می کنند. این منابع مالی از طرف شرکت های سرمایه گذاری مخاطره پذیر بزرگتر و یا دور دوم، شرکت هایی که به دنبال فرصت های توزیع محصول هستند، سرمایه گذاران نهادی و شرکت های سرمایه گذاری لیزینگ بزرگتر ( جهت خرید تجهیزات تولیدی ( و مشارکت های استراتژیک اضافی تامین می گردد.

 

بعد از این مرحله، شرکت های کارآفرینانه انتخابات سنگین تری در اختیار خواهند داشت. در این مراحل یعنی مراحل سوم و چهارم که در حقیقت مرحله برداشت است، شرکت به منابع مالی بیشتری جهت توسعه نیاز دارد. در این مرحله تامین مالی نیم اشکوب سرمایه گذاران مخاطره پذیر بیشتر، اکتساب و فروش در اختیار شرکت قرار دارد.

 

کارآفرینان در مراحل ابتدایی راه اندازی می توانند بیشتر از بدهی به جای سهام استفاده کنند و هزینه اندکی که برای راه اندازی کسب و کار خود تامین کرده اند را می توانند به عنوان تضمین این بدهی قرار دهند. اما این نوع تامین مالی برای کسب و کارها یک سری معایبی نیز در پی خواهد داشت مانند کاهش انعطاف پذیری، مشکلات برای رشد و ... . اما خود بدهی مزیت بسیار بزرگی نیز برای کارآفرینان در پی خواهد داشت که آن عبارتند از عدم کاهش سهم کنترل کارآفرین بر روی شرکت و این به کارآفرینان اجازه می دهد که آزادانه رویاهای خود را دنبال کنند. در کل کارآفرینان در استفاده از بدهی یا سهام جهت تامین مالی خود باید به این نکته توجه داشته باشند که این دو روش در مقایسه با هم چه مزایا و معایبی داشته و کدام یک برای شرکت در وضعیت کنونی مناسب است.

 

 

 

● کلیا ت و مفاهیم مهندسی مالی

 

امور مالی مجموعه حقایق اصول و نظریه هایی است که با گردآوری و تجهیز وجوه و بکارگیری ومصرف وجوه توسط اشخا ص شرکتها و دولتها سروکار دارد.

 

حوزه مالی با مفروضاتی نظیر تأمین مالی تخصیص بهینه منابع مالی ، ارزشیابی دارایی های مالی ،نحوه تأثیر دارایی های عملیاتی بر دارایی های مالی ، سیاست تقسیم سود، توجه به کارکردهای ریاضی ،کمی و مهندسی در حوزه مالی و نظایر اینها ارتباط دارد که توجه به این موضوعا ت ، در جهت افزایش کارایی و اثربخشی منابع مالی در بنگاه اقتصادی است .

 

بنابراین مدیران مالی همواره در این اندیشه هستند که چگونه وظایف محوله را به انجا م برسانند که ثرو ت سهامدارا ن را حداکثر نمایند.

 

پیچیدگی محیط و فعالیت های تجار ی و دستیابی به راه حل مناسب جهت پاسخ به نیازهای کسب وکار در جهت تعالی و سرآمدی کسب و کار موجب گردید که دانش مدیریت مالی توسعه یابد، پدید آمدن دانش و تخصصی بنام مهندسی مالی که از نیمه دوم دهه ٨٠ میلادی همزمان با کاهش نظارت دولت برسیستم بانکی آمریکا بر بانکهای سرمایه گذار در جهان به صورت بسیار جد ی نشانه ها ی توسعه دانش مدیریت مالی است .

 

 

 

● اهدا ف و ضرورت توجه به مهندسی مالی

 

از مهمترین اهدا ف و ضرورت توجه به مهندسی مالی می توان به موارد زیر اشاره نمود :

 

الف) پیچیدگی و چالشی شدن تصمیمات و فرآیندهای مالی به تبع پیچیدگی و چالشی شدن کسب وکار.

 

ب) افزایش نیاز به روشهای کمی در حوزه مالی به دلیل موضوعاتی که در این حوزه مورد بحث قرارگرفته که بدا ن جنبه علمی بخشیده است و دانش مالی را ضرور ت بخشید.

 

ج) نیاز به این ابزار با توجه به تغییر شیوه ها ی کسب و کار نظیر خصوصی سازی و امثالهم .

 

د) نیاز سرمایه گذاران جهت استفاده بهینه از سرمایه خویش و همچنین مدیران جهت حداکثر کردن ثروت سرمایه گذار ان که نیاز به ابزارهای منسجم ، پویا و عملی و در عین حال قابل اعتماد برای تصمیم گیر ی دارند.

 

هـ) نوسانات قیمت علی الخصوص در کشور ما، موجب شده است که تولیدکنندگان و مصرف کنندگان درصدد برآیند که با استفاده از ابزارهای ریاضی برآوردهای مالی را پیش بینی نمایند تا بتوانند درجایگا ه بهتر ی از بحرا ن اقتصاد ی قرار گیرند.

 

و موضوع تأثیرات بازارهای جهانی غیربازارهای داخلی و متغیر ساختن قیمتها و ارزش پولی و جهانی شدن اقتصاد، موجب گردید که مهندسی مالی به عنوان یک تخصص جهانی که کمک می نماید،ریسک ناشی از تمام

 

نوسانات را کنترل نماید . به عبارتی اهمیت ریسک و توجه به آن در جهت افزایش بازده از دیگر دلایل توجه به این ابزار شد ه است .

 

ز) توسعه مدیریت مالی به عنوان دانش جهت حل مسائل مرتبط با این حوزه موجب گردید که ابزارهای حل مسئله نیز توسعه پیدا کند که مهندسی مالی از جمله آنها است .

 

ح) تنوع و پیچیدگی بازارهای پول و سرمایه و جهانی شدن این بازار با توجه به اهمیت نقش بازارها ی مالی در جهت دستیابی به توسعه پایدار .

 

به طور کلی فرض اولیه مهندسی مالی مهندسی است ، مهندسی عبارت از کاربرد عملی ریاضی یا اصول علمی در حل مسایل و یا طراحی خدمات و ابزارهای لازم تمام مهندسان از نظر ریاضی آموزش یکسانی می بیند و سپس در رشته خا ص خود متخصص می شوند.

 

پایه و اساس دانش مهندسی مالی ، اقتصاد مالی یا کاربرد اصول اقتصاد در پویایی بازار اوراق بهادار ، به خصو ص طراحی ، قیمت گذار ی و مدیریت ریسک قراردادها ی مالی است .

 

 

 

● مهندسی سیستم ها ی مالی

 

استفاده از تخصصهای مهندسی در زمینه طراحی و مدل سازی کنترل و بهینه سازی و عملیات وفرآیندها در بخش سیستمهای مالی را مهندسی سیستمهای مالی می نامند . این رشته در حال تغییر وتحولات بسیار

 

زیادی است و حدود ده سال پیش بانکهای بزرگ سرمایه گذاری دنیا آن را برای رفع احتیاجات مدیران مالی و خزانه داران مؤسسات بزرگ بوجود آوردند

 

با توجه به تعاریفی که از مهندسی ، سیستمها و مهندسی سیستمها و همچنین مهندسی سیستم های مالی

 

به عمل آمد، می توانیم تعاریف زیر از مهندسی مالی ارائه نمائیم :

 

▪ تعریف ١ : مهندسی مالی عبارت است از بکارگیری ابزارهای مالی برای ساختاربندی مجدد پرتفوی مالی و تبدیل آنها به پرتفولی با خصوصیا ت مطلوبتر.

 

▪ تعریف ٢ : استفاده از تخصص های مهندسی نظیر طراحی ، مدل ساز ی ، کنترل و بهینه سازی دربخش سیستمهای مالی.

 

▪ تعریف ٣ : طراحی ساختارهای مالی ساده یا پیچیده برای تأمین مالی یا سرمایه گذاری جذ ب یا مصرف منابع.

 

▪ تعریف ٤ : مهندسی مالی عبارت از هر نوع نوآوری در ارائه ابزارهای سرمایه گذاری و مدیریت ریسک ناشی از این سرمایه گذاریها.

 

▪ تعریف ٥ : استفاده از ابزارهای مالی نظیر قرارداد که مجموعه ای از مشخصه های ریسک بازده را دارد و به شکل گسترده تحت عنوان فن آوری مالی جهت حل مسائل مالی و استفاده از فرصتهای مالی تعریف می گردد.

 

 

 

● ارتباط ریسک با تصمیما ت مالی و نقش مهندسی مالی در حل آن

 

توجه به فرآیندهای مالی و نوع تصمیمات مالی که غالبا با آینده ارتباط دارد، موجب شده است که ریسک با تصمیمات مالی رابطه تفکیک ناپذیر داشته باشد . به عبارتی اغلب تصمیمات مالی با ریسک و به تبع آن با بازده مرتبط است .

 

در تعاریف مهندسی مالی نیز بدان به عنوان ضرورت یا اهمیت توجه مدیریت ریسک شده است . به تعبیر بسیار ساد ه مهندسی مالی ابزار مدیریت ریسک است .

 

در سازمانها و بنگاه می توان ریسک را به دو دسته زیر طبقه بندی نمود :

 

الف) ریسک غیرسیستماتیک : که نتیجه تصمیمات مدیریت بنگاه اقتصادی است که بدان ریسک بازارمحصول نیز گفته می شود ک به عبارتی مختص یک شرکت حاضر است.

 

ب) ریسک سیستماتیک: که نتیجه تغییرات بازار است که بر ارزش همه شرکتها تأثیر می گذارد.

 

از منظر دیگر می توان ریسک را به انواع دیگر نیز طبقه بندی نمود:

 

ریسک نرخ بهره

 

ریسک سرمایه

 

ریسک نقدینگی

 

ریسک عدم توانایی پرداخت

 

ریسک مالی

 

ریسک کاهش قدرت خرید

 

تورم

 

ریسک بازار

 

ریسک تفاوت نرخ ارز

 

ریسک سیاسی

 

ریسک تجاری عملیاتی

 

برای محاسبه ریسک روش های کمی وجود دارد از جمله واریانس ، انحراف معیار، ضریب تغییرات دوره انتظار اصلاحشده ارزش فعلی، متوسط طول عمر، ریسک دوره انتظار مکانی .

 

مهندسی مالی به عنوان یک روش کمی و ریاضی در کاربردی نمودن نظریه پورتفوی بسیار سودمنداست . در مهندسی مالی از روش کمی به نام ضریب همبستگی که رابطه تغییرات متغیرها را با یکدیگربیان می کند استفاده می شود و به صورت کمی و بدیهی تصمیمات مرتبط با انتخاب پورتفوی مناسب واعمال مدیریت پورتفوی را کارآمدتر می سازد .

 

 

 

● ضرورت توجه جدی به سرمایه گذاری مخاطره پذیر

 

باتوجه به تغییراتی که در سطوح مختلف فناوریهای نوین کشور ایجاد گردیده است و ایران را حداقل در منطقه خاورمینه از نظر استعدادهای برتر، ممتاز و شایسته ساخته است؛ ضرورت بازبینی مجدد در سیستمهای متنوع تأمین مالی کارآفرینی و حمایت از طرحهای مفید و پربازده کاملا محسوس است.

 

دلایل زیادی مبنی بر ضرورت تعریف ساختاری سازمان یافته و نظام مند برای الگوسازی در حیطه سرمایه گذاری و رشد ایده های نوین و طرحهای برجسته وجود دارد.

 

می دانیم که در ساختارهای تأمین مالی اینگونه طرحها نکته اصلی وجود سرمایه ابتدایی و راه اندازی کسب وکار است؛ از اینرو اگر صاحب طرح یا ایده پرداز اصلی نتواند منابع مالی مورد نیاز اولیه و حتی ضمانتهای لازم برای سرمایه گذار را فراهم آورد در واقع با اولین و جدی ترین مسئله درگیر خواهد شد. در این حالت دغدغه اصلی وی اگر فرض شود که بتواند از عهده مسایل مدیریتی و بازار و تحلیل شرائط بربیاید مسئله نحوه تأمین این منابع و صرف وقت و انرژی فراوان است که مستلزم طی فرآیندهای پیچیده در بانکها و سایر شرکتهای دولتی است.

 

دلایل مختلف و مهم دیگری نیز وجود دارد که ایجاب می کند به مقوله سرمایه گذاری با نگاه متعارف آن در جهان (سرمایه گذاری مخاطره پذیر( توجه ویژه ای داشته باشیم که به بیان برخی از آنها می پردازیم:

 

١) شروع یک کسب وکار جدید، کاری نیست که از حیث تفنن و ارضاء نیازهای خودشکوفایی و بروز استعدادها در بلندمدت و حتی کوتاه مدت ثمری داشته باشد بلکه لازم است تا طرحها و پروژه های موردنظر در چارچوب واحدی تشکیلاتی و با تعیین ساختار سازمانی و تعریف مدلهای اقتضایی کسب وکار توسط مدیران انتخابی و گزینش شده شرکت طراحی شود و به صورت جدی خود را برای فعالیت و رقابت در شرایط حساس بازار و رقبا و فضای متغیرفناوریهای روز دنیا آماده سازند ، در الگوی سرمایه گذاری مخاطره پذیر به این پارامترها توجه جدی شده وتعیین هیأت مدیره توانمند و آشنا به صنعت مربوطه برای نظارت و کنترل و مدیریت به شکلی کاملا پویا طراحی گردیده است.

 

٢) بسیاری از کارآفرینان و حتی شرکتهای تجاری و بنگاههای اقتصادی در راه اندازی واحدهای تولیدی و یا خدماتی جدید آنطور که باید با ادبیات سرمایه گذاری و عملیاتی رایج در شرکتها آشنا نیستند . تهیه برنامه های اجرایی و استفاده از موافقت نامه های اصولی و مجوزها ؛ بکارگیری از مشاورین برجسته ؛ برآوردهای مالی و ارزیابیهای فناوری و بازار و ... در تخصص و حوصله این افراد نیست، از اینرو باید با ایجاد مشارکت با گروهها ؛ شرکتها و افراد و شبکه های نام آشنای صنعت خویش ؛ شرایط را برای گام نهادن در عرصه تجربی جدیدی که در پیش رو دارند فراهم آورند؛ این آرمانها هم زمانی محقق میشود که با مقدمات لازم در محیط مدیریت و عرصه سرمایه گذاری در کشور طراحی شده باشد و از نیروهای توانمند علمی و اجرایی در کسب و کار خود بهره بگیرند.

 

٣) در سیستمهای قدیمی و گذشته ؛ فرآیندهای تأمین مالی به شکلی غیرفعال و صرفًا با بررسیهای اولیه بر روی طرحها و با اعطای وام از سوی نهادهای مالی ادامه می یافت؛ اما در حال حاضر در دنیای کنونی سرمایه اصلی شرکت از سوی عده ای از سهامداران و سرمایه گذاران مخاطره پذیر تأمین میگردد که کسب بازدهی و دریافت سود عملیاتی بیشتر برای ایشان مهمتر و جذابتر از تنها بازگشت سرمایه و پرداخت اقساط وام است. اگر به سیستمهای گذشته تأمین منابع مالی نظری بیاندازیم مشاهده می کنیم که بسیاری و شاید به جرأت بتوان گفت بالای ٩٠ % این شرکتها و مدیرانشان در فضایی رقابتی که ایمان و اعتقاد به فعالیت بیشتر برای رشد مجموعه شرکت داشته باشند حضور ندارند. به این معنی که چون با سیستمی غیر فعال(وام) شرکت را طراحی نموده اند لذا خود نیز میل و علاقه فعال و چشمگیری برای مبارزه با مشکلات و تغییر شرایط به نفع خود ندارند. آنچه عمومًا مشاهده شده است اینست که فضایی سنگین و مدعیانی غیر واقعی بر اراده مدیران اینگونه شرکتها سایه می اندازند که حرکت و روحیه لازم و کافی را از آنها سلب میکند ، پرداخت وامهای شرکت و چاره جویی برای خروج از زیر بار تعهدات و وثیقه های کارگذاشته شده در کنار واهمه و اضطرابی که وجود این افراد را از اولین لحظه شروع کسب و کار میگیرد غیر قابل چشم پوشی و انکار است. در روش تأمین ساختار مالی شرکت از طریق وامهای بلند مدت علاوه برآنکه مدیریت صحیح هزینه ها و اختصاص پول به مصارف جاری شرکت به صورت بهینه صورت نمی گیرد؛ این تصور نیز بوجود می آید که شرکت در کسب پول و سرمایه شرکت موفق عمل نموده فلذا برای آینده نباید نگرانی خاصی داشت چون فعلا نقدًا پرداختیها به تصویب رسیده و موافقتها حاصل گردیده و اگر احیانًا شرکت توانست به بازپرداختهای تعهدی خویش عمل نماید که چه بهتر در غیر اینصورت از همین الان می بایست مراقب بود تا وضع وخیم و بدتر نشود .

 

ملاحظه می فرمایید که در چنین شرایطی مدیران و مالکان شرکت خود را برای آزمایشی آماده می سازند که حیات و سرمایه اصلی آنها در خطر نباشد و قدرت تحمل ریسک و حرکت جدی را از ایشان می گیرد. پیشنهاد اینست که لازم است صاحبان پروژه بیشتر از آنچه تاکنون وجود داشته خود را در برابر آینده و وضعیت اقتصادی شرکت مسوول و متعهد بدانند؛ البته حضور سهامداران، مدیران کارآمد و شرکای راهبردی میتواند به عنوان راه حلی جهت مرتفع ساختن این مشکلات به حساب آید که در ادبیات سرمایه گذاری مخاطره پذیر طراحی این تشکیلات کاملا مشهود است.

 

٤) در سرمایه گذاری مخاطره پذیر تصمیم گیری و هدایت برنامه های شرکت متکی به تصمیمات و سلایق شخصی خاص نخواهد بود بلکه الگوهها، روشها، جوانب امور و صلاح آن توسط هیأتهای کارشناسی بررسی و تحلیل میشود و منافع سهامداران در قالب شرکت به صورت هوشمند پردازش میشود. بدین ترتیب در این سیستم، اقتصاد، فناوری و سایر پارامترهای خرد و کلانی که در رسالت و اهداف بلندمدت شرکت گنجانیده شده است هستند که دوام و ادامه حیات شرکت را ممکن یا ناممکن میسازد.

 

 

 

● سرمایه گذاری مخاطره پذیر در کشور ما چگونه است؟

 

سرمایه گذاری مخاطره پذیر به تازگی در محافل علمی و پژوهشی در کشور ما مطرح گردیده است . که به (Start up) این نوع سرمایه گذاری، به تأمین منابع مالی شرکتهای نوپا و تازه تأسیس هزینه های ابتدایی توسعه و گسترش کسب و کار خویش نیاز دارند می پردازد.

 

فضای عدم اطمینانی که حاکم بر اینگونه طرحها می باشد موجب گردیده است تا سرمایه گذاران از بخشهای مختلف خصوصی و دولتی با پارامترهای مختلف ریسک اعم از ریسک مدیریت، محصول،فناوری، بازار، مالی، عملیاتی و اجرایی، سازمانی، راهبردی، محیطی روبرو باشند. و مدیریت بر این گونه (Business Modeling) ایجاد ساختار و مدل مناسب کسب و کار طرحها با توجه به ریسک های ذکر شده همواره سرمایه گذاران از یک سو و کار آفرینان را از سوی دیگر بامخاطراتی روبرو ساخته است. ایجاد ارزش افزوده در شرکتهای سرمایه پذیر و بهره مندی از مزایای مالی و حقوقی اینگونه شرکتها در سالهای اولیه شروع کسب و کار موجب گردیده است تا به تدریج سرمایه گذاران مخاطره پذیر بیشتری بوجود آیند ، بر اساس قاعده کلی که در حوزة مالی و سرمایه گذاری مرسوم است با افزایش ریسک، به طورمنطقی باز دهی افزایش می یابد .

 

همانطور که اشاره گردید ریسک بالا و بازدهی بالایی که از اینگونه طرحهای نوپا بوجود می آید تنها عاملی است که می تواند نقطه تمایزی میان بسیاری از مراکز سرمایه گذاری و افراد و اشخاص سرمایه گذار باشد. افراد و اشخاص بر اساس شخصیت و توانایی مالی خویش، عمومًا به دو دسته ریسک پذیر و ریسک گریز طبقه بندی می شوند که البته باید توجه داشت که این دو دسته دو سر یک طیف هستند و افراد ریسک های مختلف را با بازدهی های قابل انتظار خویش مدیریت می کنند . در کشور ما هنوز شرکت یا صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیری که به صورت حرفه ای وارد این عرصه گردیده باشد بوجود نیامده است و پیش بینی می گردد با توجه به نیاز احساس شده در این حوزه، در سال های بعد به تدریج شاهد حضور این صندوق ها باشیم .

 

 

 

● پیشنهادات کاربردی

 

شناسایی زیر ساخت های لازم برای ایجاد و دوام و حیات یک صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر در یک منطقه یا کشور از اهمیت کافی بر خوردار است. به نظر می رسد برای دستیابی به وضعیت مطلوب برای تحقق سرمایه گذاری مخاطره پذیر در کشور بستر سازی و ایجاد زیر ساخت در سه محور زیر قابل توجه باشد که هر یک از آنها دارای شاخه های متعدد و گسترده ای می باشند و باید آنها را شناسایی و مورد بررسی و پیگیری قرار داد.

 

١) تأمین مالی

 

۲) دانش مالی و سرمایه گذاری

 

۳) مسائل حقوقی و قانونی

 

الف) در بخش اول تأمین مالی پیشنهاد می گردد تا الگویی بکار گرفته شود که بر اساس آن سرمایه گذاری مخاطره پذیر با تشکیل "صند وق مشترک سرمایه گذاری مخاطره پذیر صنایع ایران " با مشارکت بنگاههای مختلف اقتصادی نمونه و علاقمند به سرمایه گذاری مخاطره پذیرایجاد گردد.

 

به نظر می رسد با تشکیل این صندوق اولین حرکت جدی توسط بخش خصوصی رقم زده شود نه بخش دولتی چرا که باید به توان علمی و روحیه جسورانه مدیران اعتقاد داشت و از تمام توان و انرژی که می تواند در این حوزه بکار گرفته شود نهایت بهره را برد.

 

عملی شدن این ایده می تواند موتور حرکت سایر فعالیتهای سرمایه گذاری مخاطره پذیر در کشور شود. تشکیل انجمن سرمایه گذاری مخاطره پذیر ایران نیز همانگونه که در اکثر کشورهای اروپا و امریکا و آسیای وجود دارد میتواند به شبکه ای قدرتمند برای ارائه خدمات مختلف مالی و سرمایه گذاری و رشد کارآفرینی تبدیل شود.

 

ب) در بخش دوم – دانش مالی و سرما یه گذاری : اگرچه فارغ التحصیلان مستعد و زحمت کشی در رشته ای ما لی و فنی مهندسی در اختیار داریم با اینحال درک فرآیند سرمایه گذاری توسط سرمایه گذاران و مد یران اجر ایی نیازمند کسب تجربه و به روزرسانی اطلاعات تخصصی است .

 

▪ تأمین مالی:

 

ـ دانش مالی و سرمایه مسائل حقوقی وقانونی :

 

ارزیابی تکنولوژی، ارزشگذاری تکنولوی، برآورد ر یسک و مطالعه امکان سنجی پروژه ها، تدو ین استراتژیهای مناسب کسب وکار و طرح ر یزی مدلهای مناسب آن از مهمتر ین فاکتورهای موردی از در سرمایه گذار ی مخاطره پذ یر است که صندوق یا شرکت سرما یه گذار مخاطره پذ یر را قادر میسازد تا پرتفولیوی بهینه ای را سامان دهد.

 

ج) در بخش سوم مسائل حقوقی و قانونی متأسفانه کماکان در کشور ما حقوق مالکیت معنو ی از حداقل قوانین و مقررات لازم بی بهره است این ضعف اساسی سنگ بزرگی بر سر راه کارآفرینی در بیشتر حوزه ها ی سرمایه گذار است ، اگرچه کارشناسان و مشاوران حقوقی بسیاری در کشور وجود دارند لیکن اگر حمایتهای قانونی و حقوقی دولت در این موضوع نتواند بستر امن و مناسبی برای کارآفرینان ایجاد نماید متأسفانه باید گفت تحقق دو مسئله اول که به بیان آنها پرداختیم کمکی به ما نخواهد نمود.

 

▪ راه حلهای اجرایی :

 

در بسیاری از کشورها، سهم سرمایه گذاری بخش خصوصی در تولید ناخالص ملی قابل توجه می باشد و باید در نظر داشت که صندوقهای سرمایه گذار مخاطره پذیر لزومًا به دنبال سود نبوده اند . برخی با اهداف آموزش و حمایت از نوآوریها و طرحهای کاربردی فارغ التحصیلان شکل گرفته اند، برخی دیگر در محیط های انکوباتوری و پارک های علمی و تحقیقاتی از سوی دولت به ایفای نقش پرداخته اند و در مجموع باید گفت صندوقهای مختلف با اهداف کسب منفعت و یا به صورت غیر انتفاعی در حال حاضر در دنیا به فعالیت می پردازند . دستیابی به موارد زیر می تواند به کاهش مخاطرات سرمایه گذاری کمک کند.

 

۱) شکل گیری بازارهای ثانوی برای تسهیل نقدینگی سرمایه گذاران و خروج از شرکتها

 

۲) ایجاد فرهنگ ریسک پذیری در میان سرمایه گذاران

 

۳) گسترش شبکه ها ی اینترنتی و ... که در آن طرحها و شرکتهای سرمایه پذیر معرفی می گردند

 

۴) اعطای تسهیلات و تقبل مخاطره از سوی دولت و بانک ها در تأمین مالی مستقیم و غیر مستقیم صندوقها و شرکتهای سرمایه گذار و سرمایه پذیر

 

۵) فراهم ساختن مقدمات حقوقی و قانونی حمایت از طرحهای نوآور و حمایت از مالکیت معنوی

 

۶) کاهش نرخ مالیات و یا حذف آن در موارد ویژه و قابل توجه برای سرمایه گذاران

 

۷) برگزاری دوره ها و کارگاههای آموزشی

 

 

 

● نتیجه گیری

 

با توجه به مطالب گفته شده ، اعم از تئوریها و نظریات موجود در باب تامین مالی کارآفرینانه که بیشتر بر روی سرمایه گذار مخاطره پذیر و رابطه آن با کارآفرین متمرکز بوده و انواع منابع تامین مالی گفته شده و در ضمن روش های تامین مالی، می توان نتیجه گرفت که کارآفرینان در این راستا انتخابهای متعددی را پیش روی دارند که انتخاب بهترین منبع نیازمند آگاهی و اطلاع کارآفرین از این منابع و روش های تامین مالی و در ضمن تحلیل و تصمیم گیری درست است .

 

 

علاوه بر آن :

 

 

حل مسائل ضروری مدیران در حوزه مالی ، مستلزم شناخت و بکارگیری روشهای مختلف وابزارهای نوین مالی است .

 

 

مهندسی مالی بر پایه مفروضات مهندسی که عبارت از کاربرد عملی ریاضی یا اصول علمی در حل مسائل است از ابزارهایی بهره می گیرد که مجموعه ای از مشخصه ای از ریسک و بازده را دارد و به شکل گسترده تحت عنوان فن آوری مالی جهت حل مسائل مالی و استفاده از فرصتهای مالی را فراهم می سازد.

 

 

پایه و اساس دانش مهندسی مالی ، اقتصاد مالی یا کاربرد اصول اقتصاد در پویایی بورس اوراق بهاداربه خصو ص طراحی، قیمت گذاری و مدیریت ریسک قراردادهای مالی است. با توسعه و پیچیدگی و تنوع در کسب و کار، کارکرد مهندسی مالی ، بسیار متنوع شده است زیرافرآیندهای مالی در کسب و کار پیچیده و متنوع شده است . سرآمدی کسب و کار و تعالی سازمانی اهداف اساسی بنگاههای اقتصادی در عرصه رقابت در تجارت است . لذا حل مسائل پیچیده وپیش بینی آینده ای که منجر به تعالی سازمانی گردد و این امر در گروه حل مسائل پیچیده مالی است ، ازضروریا ت هزاره سوم تلقی شده است.

 

بنابراین آگاهی از ابزارهای مهندسی مالی و استفاده از روشهای ارزشیابی کالاهای مورد نظر ازضروریات کسب و کار و جهانی شدن اقتصاد و بازارها تلقی می گردد.

 

و در راستای بهینه یازی شرائط در کشورمان لازم است : شناسایی زیر ساخت های لازم برای ایجاد و دوام و حیات یک صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر آماده گردد و به نظر می رسد برای دستیابی به وضعیت مطلوب برای تحقق سرمایه گذاری مخاطره پذیر در کشور بستر سازی و ایجاد زیر ساخت در محور های گوناگون قابل توجه باشد که هر یک از آنها دارای شاخه های متعدد و گسترده ای می باشند و باید آنها را شناسایی و مورد بررسی و پیگیری قرار داد.

 

• < قبلی
• بعدی >