هزینههای غيرضروري در فرهنگ خانوارهای ایرانی
روزنامه دنیای اقتصاد
احمدرضا روشن*
به طور کلی، کشورهای جهان به دو دسته کشورهای توسعهیافته و توسعهنیافته (در حال توسعه) تقسیمبندی میشوند. ایران کشوری در حال توسعه محسوب میشود.
طبق سند چشمانداز بیستساله، قرار است تا سال 1404 یعنی فقط 12 سال دیگر، ایران به یک کشور توسعهیافته تبدیل شود. بنابراین، کشور ما نیازمند آن است که در هزینههای مصرفی خود، دقت بیشتری به عمل آورده و پول و منابع مالی خود را در راه سرمایهگذاری به کار اندازد. اما برخی رفتارهای مصرفی مردم ما الزاما بهترین نتایج بلندمدت را برای کشوردربرندارد.
این نوع مصارف را میتوان «هزینههای غيرضروري» نامید؛ یعنی هزینههایی که حتی اگر انجام نگیرد، هیچ اتفاقی نمیافتد. این رفتارهای مصرفی ریشه در فرهنگ ما دارد و باید به مرور در جهت اصلاح آنها گام برداشت. برخی از مهمترین مصارف به این قرار است:
1- هزینههای غیرضروری ازدواج
2- هزینههای غیرضروری فوت
بر اساس آمار سازمان ثبت احوال کشور، در سال 1390 نزدیک به 875 هزار مورد ازدواج و بیش از 422 هزار واقعه فوت در کشور روی داده است.
اگر فرض کنیم که بهطور متوسط هر مراسم ازدواج برای یک مرد جوان و خانواده او حدود 10 میلیون تومان خرج دارد، پس سالانه حدود 8750 میلیارد تومان برای برگزاری این تعداد ازدواج در کل کشور هزینه میشود. همچنین اگر هزینه متوسط مراسم فوت یک فرد را نیز حدود 10 میلیون در نظر بگیریم، پس سالانه حدود 4220 میلیارد تومان برای این کار صرف میشود.
طبق این برآورد، در سال 1390 مخارج صرفشده برای این دو قلم فرهنگ مصرفی، حدود 13هزار میلیارد تومان بوده است. این رقم بسیار بزرگی است.
برای اینکه درکی ساده از عظمت عدد یک میلیارد به دست آورید، اگر از شما سوال شود که طی 1390 سالی که از بعثت پیامبر اسلام (ص) میگذرد، چند میلیارد دقیقه سپری شده است، چه پاسخ خواهید داد؟ 5میلیارد دقیقه، 10 میلیارد دقیقه یا بیشتر؟ پاسخ این است که حتی به عدد یک میلیارد هم نمیرسد؛ چراکه از آن دوره تاریخی تا کنون معادل 731 میلیون دقیقه گذشته است که کمتر از یک میلیارد است (هر یک میلیارد برابر با هزار میلیون).
حال ما اینجا عدد 13 هزار میلیارد تومان را داریم که در سال 1390 برای مراسم ازدواج و فوت صرف شده است. با این مقدار پول به عنوان مثال در هر سال میتوان 13 هزار مدرسه یک میلیارد تومانی یا مثلا 1300 کارخانه 10 میلیارد تومانی ساخت و اگر فرض کنیم در هر یک از این کارخانهها 50 نفر مشغول به کار شوند پس سالانه 85 هزار شغل هم ایجاد میشود.
* عضو هیات علمی موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی